Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2016

Αστικά ρέματα - 
Υδάτινες διαδρομές


Απόσπασμα συνέντευξης της Χριστίνας Φίλιππα στη Ρίτσα Μασούρα (http://www.globalview.gr/2016/11/20/73407/)

Γνωρίζω ότι δραστηριοποιείστε στο σύλλογο Ιάνθη (Αστική μη κερδοσκοπική εταιρία για το περιβάλλον και τον πολιτισμό). Έχετε θέσει ως προτεραιότητά σας τα αστικά ρέματα και την τύχη τους. Τα ρέματα, που με την αδιαφορία ή τη συναίνεση κοινωνίας και πολιτείας μπαζώνονται με τα γνωστά αποτελέσματα κάθε φορά που βρέχει. Πείτε μου πώς φτάσαμε ως εδώ και ποια θεωρητικά θα έπρεπε να είναι η πολιτική των Δήμων και των Περιφερειών απέναντι σε ένα σημαντικό για την υγιή αστική ανάπτυξη ζήτημα.

Δραστηριοποιούμαι στην «Ιάνθη» η οποία είναι Αστική μη κερδοσκοπική εταιρία για το περιβάλλον και τον πολιτισμό και ιδρύθηκε με σκοπό να αναδείξει και να υπερασπιστεί την άρρηκτη σχέση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ως δίπολου – αλληλεπιδρώντος ζεύγους που μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης και συγκριτικό πλεονέκτημα του τόπου μας. Τα ιδρυτικά μέλη της «Ιάνθη» είναι πολίτες που έχουν πολλά χρόνια προσφοράς και δράσης σε θέματα περιβάλλοντος και πολιτισμού, είτε ως εκλεγμένοι δημοτικοί σύμβουλοι στην αυτοδιοίκηση, είτε ως μέλη τοπικών και περιβαλλοντικών συλλόγων και οργανώσεων (συμμετοχή σε ημερίδες, περιβαλλοντικές εκδηλώσεις, σεμινάρια για το περιβάλλον και τον πολιτισμό κλπ) ώσπου αποφάσισαν, λόγω των κοινών στόχων, να ενώσουν τις δυνάμεις τους με όχημα την παραπάνω εταιρία. Δραστηριοποιούμαι όμως και στο σύλλογο «Πολίτες υπέρ των ρεμάτων, ΡΟΗ» που δημιουργήθηκε πέρσι και ασχολείται αποκλειστικά με τα ποτάμια και τα ρέματα του τόπου μας.


Πώς φθάσαμε ως εδώ: Τα ρέματα και κυρίως τα αστικά ρέματα έχουν αρχίσει να μπαζώνονται αρχές του 20ού αιώνα και κυρίως από την εποχή του μεσοπολέμου και εντεύθεν, οπότε και ξεκίνησε η «ανάπτυξη» της σύγχρονης πόλης. Το φαινόμενο της αστικοποίησης με ταχύτατους και άναρχους, θα έλεγα, ρυθμούς και το οικονομικό όφελος από την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων πάνω στις μπαζωμένες κοίτες, που μείωσε την ανάγκη απαλλοτριώσεων, ήταν οι λόγοι που επέφεραν την εξαφάνιση τους από το αστικό τοπίο.

Και απαντώ όσο πιο ευσύνοπτα μπορώ ποια πρέπει να είναι η πολιτική των δήμων και των περιφερειών. Η πολιτική είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η εκπαίδευση των πολιτών για τη σημασία των ρεμάτων στην ποιότητα της ζωής τους στον ασφυκτικό αστικό ιστό και η διατήρηση και ανάδειξη όσων είναι ανοιχτά καθώς και η «ανάδυση» (daylighting) όσων είναι εγκιβωτισμένα. Παγκόσμια πρακτική πλέον, από τη μακρινή Σεούλ έως το γειτονικό μας Εσκί Σεχίρ έχουν ήδη αρχίσει να ξεθάβουν τα ρέματα και να τα «επιστρέφουν» στην πόλη και μάλιστα σε πυκνοδομημένες περιοχές. Εξαιρετικά αποτελέσματα όπου συνέβη αυτό, όχι μόνο της ποιότητας του καθημερινού τρόπου διαβίωσης αλλά και οικονομικά οφέλη από την αναβάθμιση του περιβάλλοντος των περιοχών αυτών.

Οι επιστήμονες προβαίνουν σε ανακοινώσεις και σε παραινέσεις. Κυρίως μέσω των συνεδρίων και των ημερίδων, όπως αυτή που διοργανώσατε πρόσφατα σε συνεργασία με το Δήμο Φιλοθέης – Ψυχικού. Προφανώς εξάγονται συμπεράσματα, τα οποία στη συνέχεια δημοσιεύονται, δημοσιοποιούνται. Ποιο είναι το κοινό τους, κυρία Φίλιππα; Ακούει κανείς;

Το θέμα είναι αν προσέχει το κοινό. Στη διημερίδα «Αστικά Ρέματα- υδάτινες διαδρομές στο περιβάλλον και τον πολιτισμό, διαχείριση και προοπτικές» που συνδιοργάνωσαν η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Φιλοθέης Ψυχικού και η Αστική μη κερδοσκοπική εταιρία «Ιάνθη», φροντίσαμε να ακουστούν και οι πολίτες. Γι’ αυτόν το λόγο προσκαλέσαμε συλλόγους και δίκτυα πολιτών, που ασχολούνται χρόνια με τα ρέματα της περιοχής τους, να μας μιλήσουν για την εμπειρία τους, τα προβλήματά που αντιμετωπίζουν και τις δράσεις τους, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει. Ζητήσαμε από τους ειδικούς επιστήμονες να μιλήσουν και να επικοινωνήσουν τις επιστημονικές έννοιες και απόψεις τους με εύληπτο τρόπο, απευθυνόμενοι όσο το δυνατόν στους πολίτες και όχι σε ειδικούς συναδέλφους τους. 
 
Το βιβλίο της Χριστίνας Φίλιππα αποτελεί έργο 10χρονης ενδελεχώς έρευνας.


Εσείς προσωπικά πιστεύετε ότι στη σημερινή εποχή και με δεδομένη την αδιαφορία των πολλών –ευτυχώς υπάρχουν αρκετοί δονκιχώτες του περιβάλλοντος– υπάρχει τρόπος ρεαλιστικής αντιμετώπισης των αστικών ρεμάτων; Μιλήστε μου για το ρέμα της Πικροδάφνης και πού βρίσκεται σήμερα η πορεία του μέσα από τις αποφάσεις της Περιφέρειας.
 
Ακράδαντα πιστεύω και όχι αυθαίρετα ή ρομαντικά, ότι υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης των αστικών ρεμάτων ο οποίος είναι και μονόδρομος. Είναι όσα ειπώθηκαν στη διημερίδα και τα οποία παγκοσμίως εφαρμόζονται. Συγκεκριμένα, η διατήρηση και ορθή διαχείρισή τους βάσει των Κοινοτικών οδηγιών και του εθνικού νομικού πλαισίου, καθώς και η ανάγκη αποκάλυψης των εγκιβωτισμένων και μπαζωμένων ρεμάτων μέσα στις τσιμεντουπόλεις (όσων είναι εφικτό), λόγω της παγκόσμιας οικολογικής κρίσης, της υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη, ώστε να αποτελέσουν και πάλι φυσικές διόδους εξαερισμού των πόλεων, συνεχείς ζώνες πρασίνου και περιπάτου, αλλά και διάδρομοι μετακίνησης αερίων μαζών συμβάλλοντας στην ανανέωση της ατμόσφαιρας και στη βελτίωση των τοπικών μικροκλιματικών συνθηκών.
Ρέμα Πικροδάφνης. Το ρέμα της Πικροδάφνης, (ποτάμι ουσιαστικά), μία ανεκτίμητη φλέβα πρασίνου μέσα στον σύγχρονο αστικό ιστό κατέχει μια μοναδικότητα. Σήμερα, ο κύριος κλάδος του αποτελεί το μοναδικό ακάλυπτο ρέμα (στο μεγαλύτερο μήκος του) μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πρωτεύουσας. Ένα σπάνιο φυσικό στοιχείο μέσα στην Αθήνα, με μεγάλη σημασία για τη βιοποικιλότητα. Δυστυχώς, η Περιφέρεια Αττικής, πρόσφατα ψήφισε μελέτη διευθέτησης (προσέξτε) Διευθετεί πρώτα ένα ρέμα και μετά θα το οριοθετήσει.
Αυτό ουσιαστικά μετατρέπει το ρέμα σε τεχνητό αγωγό ομβρίων τοποθετώντας συρματοκιβώτια στο 80% της διαδρομής του. Αυτό γίνεται θεωρητικά για να σταθεροποιηθούν οι όχθες από τη διάβρωση, αλλά ουσιαστικά προστατεύει τις καταπατήσεις που είναι πάνω στην όχθη (παράνομες μάντρες, παράγκες, κτίσματα και πισίνες).
Επίσης αφαιρεί περισσότερα από τα μισά δέντρα (776 στα 1.000) που έχουν αναπτυχθεί με φυσικό τρόπο στην όχθη και αποτελούν βιότοπο και παραποτάμιο δασάκι και υπόσχεται πως αφού το εγκιβωτίσει θα φυτέψει άλλα, αλλά… σε άλλα σημεία. Με δυο λόγια το τελευταίο φυσικό οικοσύστημα μέσα στο λεκανοπέδιο θα μοιάζει με πλατεία ή πάρκο. Μεγάλα δέντρα θα χαθούν όπως και η αξία του τόπου για τη βιοποικιλότητα. Δεν αντιμετωπίζονται στην ουσία οι πλημμύρες διότι δεν γίνεται καμία νύξη για τη διόρθωση των κακοτεχνιών (παλαιά τσιμέντα που φράζουν τη ροή, γέφυρες με κακοτεχνίες και γέφυρα παραλιακής που είναι ανεπαρκής). 

Πείτε μου, τελικά είναι η τάση του Έλληνα να παρανομεί, να καλύπτει, να μπαζώνει τα ρέματα, να διαταράσσει συνεχώς το οικοσύστημα, άρα και το μικροκλίμα κάποιας περιοχής προκειμένου να πετύχει τους μικροστόχους του ή είναι θέμα της πολιτείας, η οποία πολλές φορές επαφίεται στους λιγοστούς ιδιώτες-σωτήρες;
Δεν είναι θέμα «τάσης» κυρία Μασούρα. Είναι θέμα παιδείας. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πολίτες που έχουν την «τάση» να παρανομήσουν. Αυθαίρετα όμως δεν υπάρχουν και «πληρώνω το παράνομο για να το σώσω» (για παράδειγμα) δεν συνιστά ευνομούμενη πολιτεία. Είναι πολύπλοκη η κατάσταση. Η πολιτεία διαχρονικά μέσω μικρών και μεγαλυτέρων συναλλαγών ευθύνεται για τα κακώς κείμενα. Αυτό που πάει να γίνει και τώρα στην Πικροδάφνη. 

Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας στην οργάνωση μέσω της οποίας δραστηριοποιείστε; Στην τελευταία διημερίδα για τα Αστικά Ρέματα υπήρξε έντονη η αίσθηση της συνέχειας. Μιλήστε μου για το μέλλον και τις προοπτικές, κυρία Φίλιππα…
Εγρήγορση και «ενόχληση» προς τους φορείς κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με φωτεινό παράδειγμα το δήμο Αγ. Δημητρίου και τους πολυετείς αγώνες διάσωσης της Πικροδάφνης της δημοτικής αρχής της δημάρχου Μαρίας Ανδρούτσου και το δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού και του δημάρχου Παντελή Ξυριδάκη που ευαισθητοποιήθηκε και εκτός της σημαντικής διημερίδας που διοργανώσαμε, έχει εκδώσει ένα σπουδαίο βιβλίο για την φύση που υπάρχει μέσα στην πόλη μας, με τίτλο «Εκ φύσεως, η πόλη μας, ανακαλύπτοντας τη φύση στο δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού» του βιολόγου Μαρτίνου Γκαίτλιχ, το οποίο πραγματικά εκπλήσσει τον αναγνώστη με τον πλούτο χλωρίδας και πανίδας ο οποίος μπορεί να υπάρχει δίπλα στο σπίτι του, στο παρκάκι της γειτονιάς του. Δεν είναι λοιπόν θέμα παιδείας, όπως προανέφερα, και ενημέρωσης; Αυτό θα προσπαθήσουμε και εμείς. Άμεσα σχέδια είναι να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα της διημερίδας και να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη προβολή τους μέσα από συνεργασίες με δήμους της χώρας. Να συμβάλλουμε σε αυτή την ευαισθητοποίηση με σεμινάρια, εκδηλώσεις, επισκέψεις, συνέδρια και διάφορες άλλες δράσεις.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου